Ф.Д.Рузвельт, И.В.Сталин, У.Черчель нар “НҮБ (Нэгдсэн үндэстний байгууллага)-ыг байгуулж ядаж тавин жил дайн гаргахгүй байх юмсан” гэж хоорондоо ярилцаж байсан гэдэг. 1945 онд НҮБ-ыг байгуулах талаар олон улсын дипломатууд цугларч эв санаагаа нэгтгэн байхдаа эрүүл мэндийн асуудлыг чухалчлан үзэж, ярилцсаны үндсэн дээр НҮБ-ын хамгийн анхны төрөлжсөн байгууллага болох ДЭМБ (Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага) үүсэн байгуулагдах түүхэн эх үүсвэр тавигдсан түүхтэй. Дэлхий нийтийг дайн дажингүй, амар амгалан, эрүүл саруул байлгахын төлөө тэр үеийн удирдагч нарын зорилго, эв санаагаа нэгтгэж НҮБ-ыг байгуулж байсан нь хүн төрөлхтний өмнө тэдний байгуулсан том гавьяа юм. НҮБ байгуулагдаад өдгөө далан дөрвөн жилийг ардаа орхижээ.
1946 оны зургаадугаар сарын арван еснөөс долоодугаар сарын хорин хоёрны хооронд Нью Йорк хотноо болсон Олон улсын эрүүл мэндийн хурал дээр жаран нэгэн орны төлөөлөгчид ДЭМБ-ын дүрмийг баталж, хоёр жилийн дараа 1948 оны дөрөвдүгээр сарын долооны өдөр НҮБ-ын хорин зургаа дахь гишүүн улс нь уг дүрмийг соёрхон баталсны үндсэн дээр ДЭМБ энэ өдрөөс эхлэн үйл ажиллагаагаа албан ёсоор явуулж эхэлсэн түүхтэй. 1950 оноос дөрөвдүгээр сарын долооны өдрийг ДЭМБ-ын өдөр болгон дэлхий дахинаа тэмдэглэж ирсэн уламжлалтай. ДЭМБ нь эгнээндээ 194 орныг элсүүлэн, зургаан бүсэд долоон мянга гаруй ажилчидтай үйл ажиллагаагаа явуулж байна.
ДЭМБ нь НҮБ-ын эрүүл мэндийн асуудал хариуцсан төрөлжсөн байгууллага бөгөөд дэлхийн түвшинд эрүүл мэндийн салбарын өмнө тулгамдаж буй асуудлуудыг тодорхойлох, судлах, түүнтэй холбоотой хөтөлбөрүүдийг боловсруулж, хэрэгжүүлэх, эмчилгээ, үйлчилгээний стандарт нормуудыг боловсруулах, улс орнуудад техникийн дэмжлэг үзүүлэх, хяналт үнэлгээ явуулах, нотолгоонд суурилсан тухайн улс орны онцлогт нийцсэн бодлогыг хэрэгжүүлэхэд хувь нэмэр оруулах, хөхүүлэн дэмжих үйл ажиллагааг явуулахаас гадна эрхийг хамгаалдаг байгууллага юм. ДЭМБ, Монгол Улсын хамтын ажиллагаа 1962 оны дөрөвдүгээр сарын арван наймнаас эхлэн өнөөг хүртэл 57 жилийн түүхэн замналтай юм. Монгол Улс 1963-1995 он хүртэл Зүүн Өмнөд Азийн Бүсийн гишүүн орон байж байгаад 1995 оноос Ази Номхон Далайн Бүсэд шилжин орсон. Манай улс ДЭМБ-ын үйл ажиллагаанд зохих хэмжээний хувь нэмрийг оруулсаар ирсэн бөгөөд Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Ерөнхий Чуулганы Ерөнхийлөгч, Дэд Ерөнхийлөгч, Номхон Далайн Баруун бүсийн Хорооны Хуралдааны дарга, Дэд Даргаар, хэд хэдэн удаа сонгогдож байсан. Миний бие 2009 онд ЭМ-ийн дэд сайдын хувьд ДЭМБ-ын арван хоёрдугаар чуулганд оролцох үеэр Монгол улсыг ДЭМБ-ын Гүйцэтгэх Зөвлөлд оруулах саналыг Ерөнхий Чуулганы даргад уламжлан улмаар ДЭМБ-ын Номхон Далайн Баруун Бүсийн чуулганаас Монгол Улсыг Гүйцэтгэх Зөвлөлд нэр дэвшүүлж 2010 оны тавдугаар сард ДЭМБ-ын жаран гуравдугаар чуулганаар батлагдан, гурван жилийн хугацаатай /2010-2013/ гүйцэтгэх Зөвлөлийн гишүүнээр Монгол улс сонгогдож байсан түүхтэй. ДЭМБ-ын Номхон далайн баруун эргийн бүсийн захирал Др.Шин ЁН Су Монгол улсад албан ёсны айлчлал хийх үеэрээ Монгол улсыг ДЭМБ-ын Гүйцэтгэх Зөвлөлийн гишүүн болсон тогтоол батлагдсаныг Засгийн газарт албан ёсоор мэдэгдэж байсан.
Монгол Улс 1967, 1977, 1994 онуудад Бүсийн Хорооны Хуралдаануудыг, 1984 онд Хөвсгөл аймагт “Анхан шатны тусламж үйлчилгээний Бүсийн семинар”-ыг, мөн 1994 онд “Бүсийн орнуудын эрүүл мэндийн сайд нарын хуралдааныг Зүүн Өмнөд Азийн Бүсийн гишүүн, тус бүсийн Шинжлэх Ухааны Зөвлөх Хороонд байхдаа зохион байгуулж байсан.
Монголын хүн амын эрүүл мэнд, нийгмийн сайн сайхан байдлыг сайжруулахын төлөө хүчин зүтгэж, эрүүл мэндийн үндэсний бодлогыг тодорхойлоход чухал хувь нэмэр оруулж, эрүүл мэндийн салбарыг хөгжүүлэх, шинэчлэх явцад тал бүрийн техникийн туслалцаа үзүүлэхэд гол үүрэг гүйцэтгэн хүчин зүтгэж ирсэн ДЭМБ-ын үе үеийн суурин төлөөлөгчид, өнөөдөр Монголын эрүүл мэндийн салбар, хүн ардын маань ирээдүйн сайн сайхны төлөө хүчин зүтгэж буй Сергей Диордица тэргүүтэй суурин төлөөлөгчийн газрын хамт олонд ДЭМБ-ын өдрийн баярын халуун мэндийг хүргэе.
АШУҮИС-ийн Эрдмийн зөвлөлийн тэргүүлэгч гишүүд мөн Захирлын зөвлөлийн гишүүд 4-р сарын 5-ны өдөр ДЭМБ-ын өдрийг тохиолдуулан ДЭМБ-ын Монгол дахь суурийн төлөөлөгч Сергей Диордица тэргүүтэй хамт олон болон ДЭМБ-д урт, богино хугацаагаар ажиллаж төрөлх сургуулийнхаа нэр хүндийг өндөрт өргөж дэлхийн хүн амын эрүүл мэндийн асуудлыг шийдэлцэж явсан ахмадууд, одоо ажиллаж байгаа ДЭМБ-тай ажил амьдралаа холбосон хүмүүсийн төлөөлөл болох 21 төгсөгчдөө хүлээн авч хүндэтгэл үзүүллээ.
АУИС-ийг төгссөн жирийн эмч дэлхийн хэмжээнд хүлээн зөвшөөрөгдөж, анх удаа Монгол хүн ДЭМБ-д үндсэн ажилтнаар орж улмаар дэлхийн хүн амын гуравны нэгийн эрүүл мэндийн асуудлыг хариуцдаг хамгийн том бүс болох Зүүн Өмнөд Азийн бүсийн дэд захирал, кабинетын гишүүн, НҮБ-ын нэг төрөлжсөн байгууллагаас нөгөө төрөлжсөн байгууллага болох Ази номхон далайн баруун эргийн нийгэм эдийн засгийн комисст бүрэн эрхт төлөөлөгчөөр томилогдож олон арван монголчууд НҮБ-д ажиллах эх гарааг нээж өгсөн миний аав Др.З.Жадамба, мөн бүсэд бүсийн хорооны зөвлөх, АШУҮИС-ийн багш асан Др.М.Отгон нарын гавьяа их юм. Тэдний дэлхийн болон Монгол улсын эрүүлийг хамгаалах үйлс, төрөлх сургуулийнхаа хөгжил дэвшилд оруулсан хувь нэмрийг нь үнэлж, АШУҮИС-ийн Эрдмийн зөвлөл “Хүндэт профессор” цол олгов.
Энэ жилийн дэлхийн эрүүл мэндийн өдрийг “Бүх нийтийн эрүүл мэндийг хамгаална” уриатайгаар тэмдэглэн өнгөрөөж байгаа бөгөөд ёслолын үйл ажиллагаанд төлөөлөл болон хүрэлцэн ирсэн 21 хүндэт зочдод эх орон, төрөлх сургуулийнхаа нэрийг өндөрт гаргаж явааг нь үнэлж, “Болор өргөмжлөл буюу Талархлын цом”-ыг гардуулсан юм. Др. Сергей Диордица манай суурин төлөөлгчийн газар ажиллаж байгаа ДЭМБ-ын ажилтнууд бүгд АШУҮИС-ийн төгсөгчид гэдгийг өнөөдөр л мэдлээ гэж хэлж билээ. ДЭМБ-ын бүсийн болон төв оффист манай сургуулийн олон төгсөгчид нэр хүндтэй ажиллаж байгаа билээ.
Ж.ЦОЛМОН, АУ-ны доктор, профессор
2019.04.08
